Toponym of Kepez (Harak) Mountain in Azerbaijani Poetry

Azerbaycan Şiirinde Kepez (Harak) Dağının Toponimi

Abstract

Her karışı tarih ve kronoloji olan Azerbaycan, sadece önemli bir stratejik bölge olarak değil, aynı zamanda zengin doğal kaynakları, bol nimetleri ve gizemli güzelliğiyle de her zaman dikkat çekmiştir. Bu açıdan bakıldığında Murovdağ sıradağlarında bulunan Kapaz Dağı, yukarıdaki özellikleri sergileyen yerleşim yerlerinden biridir. Bu makalede, Azerbaycan edebiyatı kaynakları ve tarihsel gerçeklerden yararlanılarak Kapaz ile ilgili birkaç ilginç nokta incelenmektedir. Nitekim makalede, Samad Vurgun, Sadeddin Berdai ve Nizami Gencevi gibi Azerbaycan şairlerinin eserlerine ve Zekeriyya el-Kazvini ve Abdurreşid Bakuvi gibi alimlerin sunduğu tarihsel gerçeklere dayanarak, bu bölgeyle ilgili çeşitli yer adları incelenmiştir. El yazmaları, elde edilen sonuçlarda önemli bir etkendir. Kaynaklardan elde edilen kanıtlar, Kapaz'ın eski adının Harak olduğunu bir kez daha kanıtlamaktadır. Harak aynı zamanda bu dağa inşa edilmiş kalenin adıdır. `Harak` kelimesinin farklı kaynaklarda farklı şekillerde geçmesinin sebebi, hattatların istinsah sırasında bazen bilerek, bazen de bilmeyerek kelimeyi çarpıtmalarıdır. Tüm bu farklılıklar büyük olasılıkla müstensihlerin hatalarıdır. Asıl nüshada الحرك olarak kullanılmış gibi görünmektedir. Belirli artikelin "ل" harfi net olmadığı için bazen "ن" ile, bazen de "ح" noktasıyla karşılaştırılarak "خ" olarak okunmaktadır. ح" ve "ه" ile "ك" ve "ق" harfleri, birbirine yakın telaffuz edilen Arap alfabesi harfleridir ve aynı zamanda Arapça kökenli olmadıkları için okundukları gibi yazılmış ve sonuç olarak farklı nüshalar elde edilmiştir. Tüm bu farklılıklar büyük olasılıkla müstensihlerin hatalarıdır. Kapaz Dağı'nın tarihi adı Harak'tır (el-Harak) ve her zaman Azerbaycan topraklarında yer almıştır.

Anahtar Kelimeler: Kapaz, Harak, Azerice, şiir, Zekeriyye el-Kazvini, Gence, Hüsrev ve Şirin