ORHAN VELİ KANIK’IN ŞİİRLERİNDE “DENİZ” TASAVVURU

Özet

Deniz; ucu bucağı sınırsız olan ve bu yönüyle de insanda sonsuzluk duygusu çağrıştıran tabiata ait bir
mekandır. Sonsuzluğu çağrıştıran bu mekan aynı zamanda bolluğu da simgelemektedir. Dalgasıyla,
mavisiyle, derinliğiyle, genişliğiyle, köpükleriyle hasılı verdiği tüm çağrışımlarıyla günlük hayatın çalkantısı
içinde mücadele veren insanın dinlendiği ve huzur bulduğu bir yeridir. Bilindiği üzere denizin
hammaddesi hayatın vazgeçilmez kaynağı olan sudur. Yeryüzünün büyük bir bölümünü kaplayan bu su
kütlesinin ucu bucağı ölçülemeyecek derecede bir görünüme sahiptir. İnsanlar için eşsiz bir manzara
teşkil eden deniz, bazı canlıların ise yaşam alanıdır. Saymakla bitmez özelliği bulunan tabiata ait bu
unsur gerek Türk edebiyatında gerekse dünya edebiyatında işlenen bir konudur. Şairler için önemli bir
imge olan deniz, Orhan Veli Kanık’ın şiirlerinde de ana temalardan biridir. Çocukluk yıllarından itibaren
denizle iç içe yaşayan ve onun feyzinden büyülenen şairin sanat anlayışında denizin etkisi büyük
olmuştur. Orhan Veli, günlük hayatın sıkıntılarını, yaşadığı yalnızlığı, içine düştüğü karamsarlığı deniz
ve denize ait unsurlara yönelerek huzuru ve mutluluğu yaşar. Bu mekan aynı zamanda onun tasavvur
ettiği uzaklara kaçışının hareket noktasıdır. Orhan Veli Kanık, mısralarında denizin maviliğine
hayran kalır ve sonsuzluğu çağrıştıran bu mekanın dinginliğine sığınmak ister. Çoğu vakit yaşadığı
dünyaya sığamayan şair, sonsuzluk duygusunun barınağı olan denizin sesini oturduğumuz yerden bize
duyurur. Çağrışımsal gücüyle karşılaşılan deniz, aynı zamanda bir ekmek teknesi olarak da onun şiirlerine
yansımaktadır. Çalışmamızda Orhan Veli’nin zihin dünyasında yer alan deniz tasavvurunun kullanımı
üzerinde durulacaktır. Ayrıca şairin yaşadığı dönemde beslendiği kaynaklar üzerinden konuya
temas edilecektir. Bu makale İstanbul Üniversitesinde yapılmakta olan “Orhan Veli Kanık’ın Şiirlerinde
Üslup” adlı doktora tez çalışması temel alınarak hazırlanmıştır.