DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE BEYİN GÖÇÜ: KAVRAMLAR, TARİHSEL SÜREÇLER VE TARTIŞMALAR

Özet

Beyin göçü, yüksek eğitimli insanların uluslararası alanda gerçekleştirdiği göçü ifade etmektedir. Bu olgu tartışılırken; ‘beyin dolaşımı’, ‘beyin kazanımı’ ve ‘tersine beyin göçü’, sıklıkla kullanılan diğer önemli kavramlardır. Güncel akademik araştırmalarda ve siyasi tartışmalarda önemli yer tutan beyin göçünün, bir ülkenin gelişimine olumlu bir şekilde etkide bulunacağına dair görüşün; beyin göçünün bir ülkenin gelişimine olumsuz etkide bulunacağına dair daha önceki dönemlerde var olan ‘daha dar’ ve ‘milliyetçi’ bakış açısıyla çeliştiği ifade edilmektedir. Yurt dışına giden nitelikli insanların geri dönüşünü teşvik edecek teknolojik altyapılar, araştırma merkezleri, iletişim ağları ve yaşam olanakları sunulmazsa, beyin göçünün gelişmekte olan ülkeler için olası sonuçlarının olumsuz olabileceği söylenmektedir. Bu derleme makale, konu hakkındaki mevcut bilgileri özetlemeyi, sentezlemeyi ve yorumlamayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın temel sorularını ‘beyin göçünün tarihsel süreçte nasıl deneyimlendiği, önemli kilometre taşlarının neler olduğu, Türkiye ve diğer ülkelerdeki durumu, ülkeler için olumlu ve olumsuz etkileri bağlamında Türkiye için taşıdığı anlam’ oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Beyin göçü, Beyin dolaşımı, Beyin kazancı, Tersine beyin göçü, Yetenek göçü