Mimaride 3 boyutlu mekânlar: Bitlis’te yapısal örnekler ve kullanıcı deneyimi

Özet

2020'de patlak veren ve küresel bir etki yaratan pandeminin ardından mekân kavramı, hem bir tanım hem de bir deneyim olarak, yalnızca fiziksel bir alanı tarif eden geleneksel çerçevelerden çok uzaklaşıp,   “Sanal Mekânları” hayatımıza sokarak mekân kavramının yeniden ele alınmasını gerekli kılmıştır. Sanal olanın mimarideki tezahürünü kullanıcı merkezli bir bakış açısıyla fiziksel olanla karşılaştırmayı amaçlayan bu çalışma, kültürel mirasının zenginliğini göz önünde bulundurarak Bitlis şehrine ve tarihi mekanlarının 3 boyutlu sanal temsillerine odaklanmaktadır. Araştırma, Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı, Bitlis Şehir Merkezi, İhlasiye Medresesi, Hizan Şehir Merkezi ve Döküktaş Kilisesi gibi dijital ortamda halihazırda sanal verisi bulunan tarihi miras unsurlarını içermektedir. Sanal ve fiziksel mekânlar arasındaki navigasyon şemasındaki farklılıklar, kullanıcıların sanal mekânlardaki deneyimlerinden yola çıkılarak değerlendirilmiştir. Bu kapsamda 22 katılımcı ile kendilerine yöneltilen bazı soru ve görevlerle sınırlı bir saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Böylece kullanıcıların deneyimlerinden yola çıkılarak sanal ve fiziksel mekânlar arasındaki gezinme deneyimlerindeki farklılıkların nedenleri araştırılmıştır. Sanal bir platform üzerinden gerçekleştirilen görüşmelerin sonuçları, kullanıcının sanal mekân deneyimini ve bu deneyimin çeşitliliğini ortaya koymaktadır.

Sonuç olarak, sanal mekân verilerindeki artışın kentin görünürlüğünü artırdığı ve bireylerde merak uyandırarak mekânı fiziksel olarak deneyimleme isteği yarattığı gözlemlenmiştir. Ayrıca Bitlis'in dağınık kent dokusu nedeniyle tarihi mekanların 3 boyutlu temsillerinin daha zengin bir mekansal deneyim sağladığı tespit edilmiştir.