Dr., Prof. Dr. Tarihsel Süreçte Bir Palimpsest: Büyükada

Özet

Dünya üzerindeki yapılı çevre, tarih boyunca sosyo-kültürel, ekonomik ve teknolojik dinamiklerin doğal dinamiklerle birleşerek yere yansıması olarak şekillenir. Bu dinamikler, dönemsel olarak değişirler ve bu değişimler sonucunda yapılı çevre üzerinde çeşitli katmanlar oluşur. Bir yerin kendine özgü dönemsel değişim eşikleri arasında oluşan katmanlar üzerinde yapılacak gözlemler, o yerin oluşum öyküsünü anlamaya yardımcı bilgiler sunar. Bu çalışmada, çok kültürlü sosyal yapısı ve geçirdiği dönemsel değişimler etkisiyle çok katmanlı bir yerleşim bölgesi olan ve katmanlarını koruyan Büyükada örneklem alanındaki yapılı çevrede gerçekleşen değişimleri palimpsest kavramı ışığında okuyup sınıflandırmak hedeflenmiştir. Çalışmada önce Büyükada’daki yapılı çevrenin değişim süreçleri bölgenin kendine özgü dönemsel değişim eşikleri üzerinden sınıflandırılmış, ardından katmanlaşma bağlamında değişim incelemeleri ise alan, yapı ve toponimi ölçekleri yardımıyla gerçekleştirilmiş, son aşamada ise anlamlandırılabilen katmanlı birliktelikler tespit edilmiş ve kavramın kuramsal ışığında yorumlanmıştır. Bu yönde şekillenen alan araştırmalarıyla palimpsest kavramının çok katmanlı bir yerleşim biriminde bir araştırma aracı olarak kullanımı önerilmiştir. Araştırmalar sonucunda sentezlenen bilgiler, katmanların korunmasına yönelik ne gibi öneriler getirileceğini düşünmek adına yönlendirici niteliktedir.