KÜLTÜREL MİRAS ETKİ DEĞERLENDİRME (KÜMED) VE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME (SÇD) KAVRAMLARI İLE KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASI VE KÜLTÜR TURİZMİNDE ÜST ÖLÇEKLİ PLANLAMA İLİŞKİLERİ

Özet

Mekan üzerinde geliştirilen plan ve projelerin miras unsurlarına etkisini ele alan  Kültürel Miras Etki Değerlendirme (KÜMED) ile Türkiye Mekânsal Stratejik Planlama taslaklarında gündeme getirilen Stratejik Çevresel Değerlendirme(SÇD), amaç, strateji ve tedbirleri ile kültürel mirasın korunması ve kültür turizminin sürdürülebilir gelişimi açısından planlama sürecine entegre edilebilecek potansiyel kavramlar olarak görülmektedir.  Bu çalışmanın amacı, KÜMED ve SÇD kavramlarının önemine değinerek, üst ölçekli planlama ve mekânsal stratejik planlama sürecine bu kavramların entegrasyonunun bütüncül planlamadaki rolünü ortaya koymaktır. KÜMED, kültürel mirasın korunması ile gelişim arasındaki dengenin sağlanmasında güncel bir araçtır. Bu anlamda yeni ile tarihi olan arasındaki ilişkinin önemine ve bütünlüğüne vurgu yapan HUL (Tarihi Kentsel Peyzaj) yaklaşımına da gönderme yapar. SÇD ise, bir plan, program veya politikanın, halkın etkin katılımı sağlanarak çevre üzerinde olası olumsuz etkilerinin değerlendirilmesidir. Bu bağlamda, KÜMED ve SÇD entegrasyonunun sağlanması, kültürel mirasın korunması ve kültür turizminin gelişiminde bütüncül planlama yaklaşımlarının ortaya konulabilmesini sağlamaktadır. Bütüncül planlamanın temelini oluşturan üst ölçekli planlar, geleceğe yönelik uygun hedef ve politikaların geliştirilebilmesi açısından önem taşırlar. Ayrıca bölgesel/yerel ve ulusal ölçekler arasında, stratejik ve mekânsal planlar arasında sağlıklı ilişkiler ve birliktelikler kurabilir. Günümüz planlama sistemi, stratejiler geliştiren üst ölçekli eylemlerin ve mekânsal planlamaların arasında sıkışmış bir görünümdedir. Kültür ve turizmin birleştirici unsuru olan üst ölçekli planlamada, bu konularda üretilen mekânsal ve stratejik planlamaların eşgüdümlü yürütülebileceği bir planlama sistemine gereksinim duyulmaktadır. Bu bağlamda, kültürel mirasın korunmasının ve kültür turizminin sağlıklı gelişimin sağlanabilmesi açısından üst ölçek planlamada önemli bir yeri olan mekânsal stratejik planlama ile SÇD ve KÜMED ilişkisinin kurulması önem taşımaktadır.