GELECEĞE YÖNELİK BELLEĞİN YAŞAM BOYU GELİŞİMİ

Özet

Bu derleme makalesi geleceğe yönelik belleğin çocukluk, yetişkinlik ve yaşlılık bağlamında yaşam boyu gelişim perspektifinde incelenmesi ve bu bellek türünün bilişsel alandaki bağlantılarını incelemeyi hedeflemektedir. Geleceğe yönelik bellek gelecek bir zamanda yapılması planlananları yapmayı hatırlama becerisi olarak ifade edilebilir. Bu bellek özellikle çocukların günlük akışlarını idame etmeleri açısından önem taşımaktadır. Bu sayede çocukların ebeveynlerinden bağımsızlaştıkları düşünülmektedir. Derlemenin birinci bölümünde geleceğe yönelik bellek alanda yürütülmüş hem laboratuvar hem de günlük senaryolardan yola çıkan araştırmalarla (örn., hem zaman-bazlı hem de olay-bazlı çalışmalarla) açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde yönetici işlevlerin geleceğe yönelik bellek ile olan ilişkisi hem çocuklar hem de yetişkinler için değerlendirilmiştir. Ayrıca yönetici işlevlerle geleceğe yönelik bellek arasındaki ilişkiyi açıklayan bilişsel süreçler bu alanda ileri sürülen modeller aracılığıyla ele alınmıştır. Üçüncü bölümde geleceğe yönelik bellek performansının yaşlı yetişkinlerde hangi bilişsel süreçlerle ilgili olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Geleceğe yönelik belleğin özellikle çocukluk döneminde yönetici işlevlerle özellikle de işler bellekle yakın ilişkisi ortaya konmuştur. Son bölüm alanyazında gelecekteki çalışmalara ve alanyazındaki boşlukların irdelenmesine ayrılmıştır. Bu anlamda gelişimsel perspektifte araştırmalar yapılmasını önemine de değinilmiştir.